તાજેતરમાં, બોલિવૂડ એક્ટર પરેશ રાવલે એક ઇન્ટરવ્યૂમાં દાવો કર્યો છે કે તેમણે ઘૂંટણની ઇજામાંથી સાજા થવા માટે 15 દિવસ સુધી પોતાનો પેશાબ પીધો હતો અને તેનાથી તેમને ફાયદો થયો હતો. તેમનાં નિવેદનને કારણે, વિવાદાસ્પદ યૂરિન થેરાપી ફરી એકવાર ચર્ચામાં આવી છે. આ ઉપચાર પદ્ધતિ સમયાંતરે કેટલીક વૈકલ્પિક તબીબી પદ્ધતિઓમાં પણ ખૂબ લોકપ્રિય રહી છે. આ અંગે સોશિયલ મીડિયા પર ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. લોકોના મનમાં અનેક પ્રશ્નો ઊભા થઈ રહ્યા છે. શું આ કોઈ દંતકથા છે કે તેમાં કશુ સત્ય છે? તેથી, આજે 'કામના સમાચાર ' માં આપણે યૂરિન થેરેપી (પેશાબ ઉપચાર) વિશે વાત કરીશું.

તમે એ પણ જાણશો કે- નિષ્ણાત: ડૉ. સંજીવ ગુલાટી, ડિરેક્ટર, નેફ્રોલોજી, ફોર્ટિસ હોસ્પિટલ, દિલ્હી પ્રશ્ન: શું પેશાબ પીવાથી શરીરને કોઈ ફાયદો થાય છે? જવાબ: ના, પેશાબમાં એવા તત્ત્વો હોય છે જેને શરીરે પહેલાથી જ હાનિકારક માન્યાં હોય છે અને બહાર કાઢી નાખ્યા હોય છે. તેમાં યૂરિયા, યૂરિક એસિડ, ક્રિએટિનાઇન જેવાં ઘણાં ઝેરી તત્ત્વો હોય છે. જો આપણે પેશાબને શરીરમાં પાછો નાખીશું તો તેમાના આ ઝેરી તત્ત્વો ફરીથી શરીર પર બોજ બની જશે. વધુમાં, પેશાબમાં બેક્ટેરિયા પણ હોઈ શકે છે જે ચેપનું કારણ બની પણ શકે છે. પ્રશ્ન: શું પેશાબ પીવાથી કોઈ રોગ મટી શકે? જવાબ: આના

કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. આવા દાવા ચોક્કસપણે કેટલીક વૈકલ્પિક તબીબી પદ્ધતિઓમાં કરવામાં આવે છે, પરંતુ વિજ્ઞાન તેનો સંપૂર્ણપણે ઇનકાર કરે છે. પેશાબ પીવાનો અર્થ એ છે કે આપણે શરીરમાં તે હાનિકારક તત્ત્વો પાછા દાખલ કરીએ છીએ જેને શરીર હાનિકારક માનતું હતું અને બહાર ફેંકી દીધાં હતાં. પ્રશ્ન: યૂરિનમાં કયા હાનિકારક તત્ત્વો હોય છે? જવાબ: પેશાબમાં ઘણાં હાનિકારક તત્ત્વો હોય છે, જે શરીર પોતે જ પોતાની રીતે જ બહાર કાઢે છે. આમાં સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ યૂરિયા છે, જે પ્રોટીનના ભંગાણ દ્વારા બને છે અને જો તેનું પ્રમાણ વધુ હોય તો તે ઝેરી બની શકે છે. આ ઉપરાંત, તેમાં

ક્રિએટિનાઇન હોય છે, જે કિડનીના કાર્યને અસર કરી શકે છે. પ્રશ્ન: શું પેશાબ પીવાથી શરીરના રાસાયણિક સંતુલનમાં ખલેલ પહોંચે છે? જવાબ: હા, શરીરનું pH સ્તર, ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ અને પ્રવાહી સંતુલન ખૂબ જ નાજુક હોય છે. પેશાબ પીવાથી આ સંતુલનમાં ખલેલ પહોંચી શકે છે, કારણ કે તેમાં રહેલા એમોનિયા, યુરિક એસિડ અને ઘણાં રસાયણો શરીરના આંતરિક વાતાવરણને અસંતુલિત કરી શકે છે. પ્રશ્ન: શું યૂરિન થેરેપીથી ઘા અને સ્કિન પ્રોબ્લેમ મટે છે? જવાબ: ના, આ એક માન્યતા છે. યૂરિન થેરેપી અંગે આવી ઘણી માન્યતાઓ છે. આ બધી બાબતોનો કોઈ વૈજ્ઞાનિક આધાર નથી. એવો પણ દાવો કરવામાં આવે છે કે યૂરિન

જંતુમુક્ત હોય છે, પરંતુ સત્ય એ છે કે પેશાબમાં બેક્ટેરિયા, યુરિયા અને ઘણો બધો હાનિકારક કચરો હોય છે. આ અંગેની માન્યતાઓ અને સત્ય શું છે, ગ્રાફિક જુઓ- પ્રશ્ન: જો પેશાબ શરીરનો એક ભાગ છે તો તે હાનિકારક કેમ છે? જવાબ: પેશાબ શરીરનો ભાગ નથી. શરીર તેને ફક્ત ત્યારે જ બહાર કાઢે છે જ્યારે તેને તે બિનજરૂરી લાગે છે. આપણા શરીરમાં એવી ઘણી પ્રક્રિયાઓ થાય છે જેનો હેતુ શરીરમાંથી ઝેરી પદાર્થો બહાર કાઢવાનો હોય છે. જેમ કે પરસેવો, કાર્બન ડાયોક્સાઇડ અથવા પેશાબ . જો આપણે આ વસ્તુઓને શરીરમાં પાછી નાખીએ તો આ પ્રક્રિયા શરીરના કુદરતી 'ડિટોક્સિફિકેશન' વિરુદ્ધ છે.

તેને આ રીતે સમજો, ડીઝલ કે ઈંધણના ઉપયોગને કારણે કારમાંથી ધુમાડો નીકળ્યો છે અને તમે તેને કારના એન્જિનમાં પાછો નાખવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છો. પ્રશ્ન: યૂરિન પીવાથી કિડની પર શું અસર પડે છે? જવાબ: પેશાબ પીવાથી કિડની પર કામનું વધારાનું દબાણ પડે છે. કિડનીનું કામ શરીરમાંથી ઝેરી પદાર્થો અને કચરાના ઉત્પાદનોને દૂર કરવાનું છે. જો કોઈ વ્યક્તિ ફરીથી પોતાનો પેશાબ પીવે છે, તો તેનો સીધો અર્થ એ છે કે શરીર ફરીથી ઘણા બધા કચરાના પદાર્થોથી ભરાઈ જાય છે. જેને કિડનીએ ફરીથી ફિલ્ટર કરીને બહાર કાઢવું પડશે. આ ઉપરાંત, પેશાબમાં હાજર હાનિકારક તત્ત્વો કિડનીની કાર્યક્ષમતા અને

કાર્યપ્રણાલી પણ અસર કરી શકે છે. પ્રશ્ન: પેશાબ પીવાથી લિવર પર શું અસર પડે છે? જવાબ: પેશાબ એ આપણા શરીરનો ફિલ્ટર કરેલો કચરો છે, જેને કિડનીએ લોહીમાંથી ફિલ્ટર કરીને બહાર કાઢ્યો હોય છે. તેમાં યુરિયા, ક્રિએટિનાઇન, યુરિક એસિડ અને એમોનિયા હોય છે. તેમાં દવાઓ અને હોર્મોન્સની આડપેદાશો હોય છે જે શરીર માટે બિનજરૂરી અથવા ઝેરી હોય છે. જો કોઈ વ્યક્તિ તે પી રહી છે તો તે લિવર અને કિડની બંને પર 'રી-પ્રોસેસિંગ લોડ' વધારી રહ્યો છે. ત્યારબાદ યકૃતને આ ઝેરી તત્ત્વોનું ફરીથી ચયાપચય કરવું પડે છે, જે યકૃતના કોષો પર ઓક્સિડેટિવ તણાવ વધારી શકે છે. આનાથી લિવરની

કામગીરી પર અસર પડી શકે છે, ખાસ કરીને જો કોઈને પહેલાથી જ લિવરની કોઈ બીમારી હોય, તો તે ખૂબ જ ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે. આ સતત કરવાથી ફેટી લિવર, ઇન્ફ્લેમેશન અથવા હળવું લિવર નુકસાન પણ થઈ શકે છે. પ્રશ્ન: ઘણા દિવસો સુધી પેશાબ પીવાથી કઈ સમસ્યાઓ ઊભી થઈ શકે છે? જવાબ: પેશાબ સંપૂર્ણપણે કચરો છે. એક વાર પણ પીવાથી નુકસાન થાય છે. જો કોઈ વ્યક્તિ લાંબા સમય સુધી પીવે છે તો કિડની સહિત ઘણા અવયવોને ગંભીર નુકસાન થઈ શકે છે. કિડની પર અસર: જેમ જેમ ઝેરી તત્ત્વો ફરીથી શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, તેમ તેમ કિડની પર

વારંવાર ફિલ્ટરિંગનું દબાણ વધે છે. આનાથી તેની કાર્યક્ષમતા નબળી પડી શકે છે. લિવરને નુકસાન થવાનું જોખમ: ઝેરી પદાર્થોનું વારંવાર પ્રોસેસિંગ કરવાથી લિવરમાં બળતરા થઈ શકે છે અને ઓક્સિડેટિવ તણાવ વધી શકે છે. આનાથી લિવરને નુકસાન થઈ શકે છે. ચેપનું જોખમ: પેશાબમાં E. coli જેવા બેક્ટેરિયા હોઈ શકે છે, જે પેટમાં દુખાવો, UTI અને લૂઝ મોશન જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. પાચનતંત્રમાં ખલેલ: યૂરિયા અને એમોનિયા જેવા પદાર્થો ઉબકા, ઊલટી અને પેટમાં દુખાવોનું કારણ બની શકે છે. રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી શકે છે: ઝેરી પદાર્થોના વારંવાર સંપર્કમાં આવવાથી શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી શકે છે.