વિશ્વના સૌથી ધનિક ઉદ્યોગપતિ ઈલોન મસ્કે અમેરિકાના દેવા સંકટ અંગે ચેતવણી આપી છે. તેમણે કહ્યું - યુએસ સરકારની આવકનો 25% ભાગ દેવા પરનું વ્યાજ ભરવામાં જઈ રહ્યો છે. જો આમ જ ચાલતું રહેશે તો પરિસ્થિતિ એવી બનશે કે સરકાર પાસે ફક્ત વ્યાજ ચૂકવવા માટે પૈસા રહેશે. સામાજિક સુરક્ષા, મેડિકલ, ડિફેન્સ જેવી જરૂરી બાબતો માટે કંઈ વધશે નહીં. મસ્કે હાલમાં એમ પણ કહ્યું હતું કે 'વન બિગ બ્યુટીફુલ બિલ એક્ટ' જેવા ખર્ચ બિલ આ દેવું વધુ વધારી રહ્યા છે. સવાલ 1: અમેરિકાનું દેવું કેટલું છે અને તેના

પર કેટલું વ્યાજ ચૂકવવું પડી રહ્યું છે? જવાબ: ઈલોન મસ્કે પોતાની પોસ્ટમાં વોલ સ્ટ્રીટ માવ નામના એક એકાઉન્ટનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે અમેરિકાનું દેવું 36.9 ટ્રિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 3,200 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગયું છે. વર્લ્ડ ઓફ સ્ટેટિસ્ટિક્સ મુજબ... તેમજ, દર વર્ષે અમેરિકાને 1.2 ટ્રિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 103 લાખ કરોડ રૂપિયા વ્યાજ તરીકે ચૂકવવા પડે છે. આ રકમ રક્ષા વિભાગના 1 ટ્રિલિયન ડોલરના બજેટ કરતાં વધુ છે. મસ્કે સપ્ટેમ્બર 2024માં ઓલ ઇન પોડકાસ્ટમાં પણ આ વાત કહી

હતી. સવાલ 2: જો આ આમ જ ચાલુ રહેશે, તો આવનારા વર્ષોમાં તે કેટલું પહોંચી શકે છે? જવાબ: અબજોપતિ રોકાણકાર રે ડાલિયોએ તેમના નવા પુસ્તક 'હાઉ કન્ટ્રીઝ ગો બ્રોક: ધ બિગ સાયકલ' માં જણાવ્યું છે કે આગામી 10 વર્ષમાં, અમેરિકાનું દેવું 50-55 ટ્રિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે, જે તેની આવકના 6.5- 7 ગણું હશે. તેમણે કહ્યું કે અમેરિકાનું વધતું દેવું 'ઈકોનોમિક હાર્ટએટેક'નું કારણ બની શકે છે. મૂડીઝે એમ પણ કહ્યું કે જો પરિસ્થિતિ આવી જ ચાલુ રહેશે, તો 2035 સુધીમાં દેવું GDPના 140%

સુધી પહોંચી જશે, જે 2024માં 98% હતું. તેણે એમ પણ કહ્યું કે જો ટ્રમ્પની ટેક્સ પોલિસી ચાલુ રહેશે, તો પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ થશે. કોંગ્રેસનલ બજેટ ઓફિસ (CBO) કહે છે કે 2055 સુધીમાં દેવું GDPના 156% સુધી પહોંચી જશે. દેવું-ટુ-જીડીપી રેશ્યો દર્શાવે છે કે કોઈ દેશનું દેવું તેની વાર્ષિક આવક (જીડીપી) ની સરખામણીમાં કેટલું છે. તે ટકાવારીમાં દર્શાવવામાં આવે છે. ધારો કે કોઈ દેશનું દેવું 100 રૂપિયા છે અને તેની વાર્ષિક આવક 50 રૂપિયા છે, તો દેવું-ટુ-જીડીપી રેશ્યો 100/50 = 200% હશે. એટલે કે, દેવું આવક કરતાં

બમણું છે. સવાલ 3: અમેરિકામાં વધતા દેવાની તેના લોકો પર શું અસર પડશે? જવાબ: બાયપાર્ટિસન પોલિસી સેન્ટર મુજબ, દેવાના વધારાને કારણે વ્યાજ ખર્ચ એટલો વધી જશે કે સરકાર પાસે સામાજિક સુરક્ષા, મેડિકેર, સંરક્ષણ જેવા આવશ્યક કાર્યક્રમો માટે પૈસા બચશે નહીં. કાઉન્સિલ ઓન ફોરેન રિલેશન્સ અનુસાર, વ્યાજનો ખર્ચ મેડિકેડ કરતા વધુ થઈ ગયો છે. સવાલ 4: અમેરિકાનું દેવું આટલું બધું કેમ વધી રહ્યું છે? જવાબ: યુએસ ટ્રેઝરી ફિસ્કલ ડેટા દર્શાવે છે કે સરકારનો ખર્ચ તેની આવક કરતાં વધુ છે. જ્યારે ખર્ચ વધારે હોય છે, ત્યારે સરકારે ઉધાર

લેવું પડે છે. આ દેવું વિદેશી સરકારો, ફેડરલ રિઝર્વ અને અમેરિકાના પોતાના રોકાણકારોને આપવામાં આવે છે. સવાલ 5: સરકાર આને રોકવા માટે શું કરી રહી છે? જવાબ: ટ્રમ્પ સરકારે મે 2025માં બજેટ રજૂ કર્યું હતું, જેમાં 163 બિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 14 લાખ કરોડ રૂપિયા કાપ મુકવાની યોજના છે. આમાં શિક્ષણ, આરોગ્ય, આવાસ અને શ્રમ કાર્યક્રમોમાં કાપનો સમાવેશ થશે. રાજ્ય વિભાગના બજેટમાં 26.5 બિલિયન ડોલર (લગભગ રૂ. 2.28 લાખ કરોડ) અને NOAAના બજેટમાં 1.5 બિલિયન ડોલર (રૂ. 0.13 લાખ કરોડ) ઘટાડો કરવાનો પ્રસ્તાવ

છે. પરંતુ ઘણા સંગઠનોએ આનો વિરોધ કર્યો છે, ખાસ કરીને વિદ્યાર્થીઓ માટેના ભંડોળમાં ઘટાડાને લઈને. સવાલ 6: મસ્કે 'વન બિગ બ્યુટીફુલ બિલ એક્ટ'ની ટીકા કેમ કરી? જવાબ: આ બિલ 2017ના કર ઘટાડાને લંબાવવા અને લશ્કરી અને સરહદ સુરક્ષા પર ખર્ચ વધારવાની વાત કરે છે. મસ્કે 3 જૂનના રોજ એક X પોસ્ટમાં કહ્યું હતું કે આ બિલ બજેટ ખાધને 2.5 ટ્રિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 215 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી વધારી દેશે. તેમણે આરોપ લગાવ્યો કે કોંગ્રેસ (સંસદ) દેશને કંગાળ બનાવી રહી છે. મસ્કે પોતાની પોસ્ટમાં લખ્યું,

હું હવે તે સહન કરી શકતો નથી. આ બિલ ખૂબ મોટું, હાસ્યાસ્પદ અને ખોટા ખર્ચાવાળું છે. જેમણે તેને મત આપ્યો છે તેમને શરમ આવવી જોઈએ. બીજી એક પોસ્ટમાં, મસ્કે કહ્યું કે આવતા વર્ષે નવેમ્બરમાં અમે તે બધા રાજકારણીઓને હટાવીશું જેમણે જનતા સાથે દગો કર્યો છે. સવાલ 7: કોઈ દેશ માટે GDP દેવાના કેટલા ટકા યોગ્ય માનવામાં આવે છે? જવાબ: મૂડીઝના મતે, જો દેવું 60% થી વધુ હોય, તો દેશને વ્યાજ ચૂકવવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે, અને આર્થિક સ્થિરતા જોખમમાં મુકાય છે. 60% રેશ્યો યોગ્ય માનવામાં

આવે છે કારણ કે તે દેશને તેની કમાણીનો મોટો હિસ્સો વિકાસ, આરોગ્ય અને સંરક્ષણ પર ખર્ચ કરવાની મંજૂરી આપે છે, અને દેવું ચૂકવવામાં તેની કમાણીનો મોટો હિસ્સો ખર્ચ કરતો નથી. જો આ રેશ્યો વધે, કારણ કે હાલમાં તે યુએસમાં 123% છે, તો વ્યાજનો બોજો વધે છે, અને સરકાર પાસે આવશ્યક ખર્ચ માટે ઓછા પૈસા બચે છે. જોકે, કેટલાક અર્થશાસ્ત્રીઓ કહે છે કે અમેરિકા અથવા જાપાન જેવા વિકસિત દેશો (જેનો રેશ્યો 266% છે) વધુ દેવું ઉઠાવી શકે છે કારણ કે તેમની કરન્સી અને ઈકોનોમી મજબૂત છે.