દર વર્ષે જ્યેષ્ઠ મહિનામાં જ્યારે ગરમી ચરમસીમાએ હોય છે, ત્યારે એક ખાસ સમય આવે છે જેને 'નૌતપા' કહેવામાં આવે છે. આ નૌતપા 9 દિવસનો સમયગાળો છે જ્યારે સૂર્યની ગરમી સૌથી વધુ અનુભવાય છે અને તાપમાન ઘણી જગ્યાએ રેકોર્ડ તોડી શકે છે. હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ, આ વર્ષે નૌતપા 25 મેથી શરૂ થશે અને 8 જૂન સુધી ચાલુ રહેશે. આખા 15 દિવસ ગરમી તીવ્ર હોવા છતાં, પહેલા 9 દિવસ ખાસ કરીને ગરમીવાળા હોય છે.

નૌતપા શું છે?

નૌતપા એટલે નવ દિવસની ગરમી, તે સૂર્યદેવ રોહિણી નક્ષત્રમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે શરૂ થાય છે. આ વર્ષે, સૂર્ય 25 મેના રોજ સવારે 3:27 વાગ્યે રોહિણી નક્ષત્રમાં પ્રવેશ કરશે અને 15 દિવસ સુધી તેમાં રહેશે. ત્યારબાદ, 8 જૂને, સૂર્ય મૃગશિર્ષ નક્ષત્રમાં પ્રવેશ કરશે, જેના કારણે નૌતપાનો અંત આવશે. રોહિણી નક્ષત્રમાં સૂર્યના કિરણો સીધા અને જોરદાર રીતે પૃથ્વી પર પડે છે. આ જ કારણ છે કે આ દિવસોમાં ગરમી ખૂબ જ વધી રહી છે.

નૌતપા અને જ્યોતિષનો સંબંધ

જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર, જ્યારે સૂર્ય રોહિણી નક્ષત્રમાં હોય છે, ત્યારે તાપમાન અતિશય વધી જાય છે. આનું કારણ એ છે કે રોહિણી નક્ષત્રનો સ્વામી શુક્ર છે અને શુક્ર ગ્રહ સૂર્યનો શત્રુ માનવામાં આવે છે. જ્યારે બંને ભેગા થાય છે ત્યારે સૂર્યની ઉર્જા વધુ અસરકારક બને છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે આ સમયગાળા દરમિયાન સૂર્ય પૃથ્વીની સૌથી નજીક હોય છે, જેના કારણે ગરમી ભયંકર હોય છે.

નૌતપા દરમિયાન શું કરવું અને શું ન કરવું?

દરરોજ સવારે સ્નાન કર્યા પછી, તાંબાના વાસણમાંથી સૂર્યને જળ અર્પણ કરો અને 'ૐ સૂર્યાય નમઃ' મંત્રનો જાપ કરો. આ શરીરમાં ઉર્જા જાળવી રાખે છે અને માનસિક શાંતિ પ્રદાન કરે છે.

આ સમયગાળા દરમિયાન આદિત્ય હૃદય સ્તોત્રનો નિયમિત પાઠ કરો. આનાથી મન શાંત રહે છે અને જીવનમાં સકારાત્મક ઉર્જાનો પ્રવાહ વહે છે. જો કોઈ જરૂરિયાતમંદ વ્યક્તિ તમારા દરવાજે કંઈક માંગવા આવે, તો તેને ખાલી હાથે ન જવા દો. તમારી ક્ષમતા મુજબ પાણી, ફળો અથવા અન્ય જરૂરી વસ્તુઓનું દાન કરો.

નૌતપા દરમિયાન, પસાર થતા લોકોને પાણી પૂરું પાડવું અથવા પીવાના પાણીનો સ્ટોલ ગોઠવવો ખૂબ જ પુણ્યશાળી માનવામાં આવે છે. આ ફક્ત ધર્મ જ નહીં પણ માનવતા પણ છે. આ દિવસોમાં લસણ, રીંગણ, માંસાહારી ખોરાક જેવી ગરમ વસ્તુઓ ટાળો. શક્ય તેટલું વધુ પાણી, ફળો અને ઠંડા પીણાંનું સેવન કરો.

નૌતપા દરમિયાન આ વસ્તુઓનું દાન કરો

શાસ્ત્રો અનુસાર, જેઠ મહિનામાં કરવામાં આવેલું દાન એક મહાન દાન માનવામાં આવે છે. નૌતપા દરમિયાન તમે આ વસ્તુઓનું દાન કરી શકો છો. મોસમી ફળો (જેમ કે તરબૂચ, કાકડી, કેરી), સત્તુ અથવા ચણાનો લોટ, છત્રી, માટીનો વાસણ, સુતરાઉ કપડાં અથવા હાથપંખો. એવું માનવામાં આવે છે કે આ ફક્ત જરૂરિયાતમંદોને જ મદદ કરતું નથી પણ તમારી કુંડળીમાં સૂર્યની સ્થિતિને મજબૂત બનાવે છે.